Page 222 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali İbtidâiyyesi Osmanlı Devleti’nde temel eğitimin verildiği ilkokul olan
(1913) Sıbyan Mektepleri, 1839 Tanzimat Fermanı ile çağın eğitim
sistemine uygun şekilde yenilenmeye başlamıştır. Genelde
Osmanlı Devleti’nin klasik döneminde ilköğretim hizmetini mahalle veya köylerde camiye bitişik ya da cami yakınla-
karşılayan Sıbyan Mektepleri, 19. yüzyıldan itibaren bütün rında kurulmuş olan sıbyan mektepleri, taş mektep, dârût-
dünyada etkisi gösteren siyasi, sosyal ve ekonomik gelişme- tâ’lîm, dârûlilm, muallimhâne, mahalle mektebi olarak da
lerden dolayı modernize edilmiştir. Dünyada genelinde eği- adlandırılmıştır. Dersler, 19. yüzyıla kadar genellikle Kurân-ı
timin öneminin artması devletlerin eğitime olan bakışının Kerim ve ilmihal etrafında yoğunlaşmıştır. Tanzimat’tan
değişmesine sebep olmuştur. Bunun sonucu olarak Osmanlı sonra 1846’da ders programlarında köklü değişimler yapılan
Devleti, eğitim müessesesini devlet denetimine almaya karar bu okullarda Kurân, Türkçe, ilmihal, tecvîd, din kültürü ve
vermiştir. 289 ahlâk bilgisi, lügat, sülüs, nesih, kıraat, tarih, coğrafya, he-
sap ve hüsn-i hat gibi dersler okutulmuştur. Sadece kız ve
291
19. yüzyıldan itibaren milliyetçilik akımının dünya gene- erkek öğrencilere yönelik eğitim veren mektepler bulunma-
linde artan etkisi, devletlerin milli politikalara yönelmesine sına karşın Tanzimat’tan sonra bir devlet politikası olarak
yol açmıştır. Milli politika oluşturmanın en etkili yolunun hemen her alanda etkisini gösteren Osmanlıcılık akımının
eğitimden geçtiği açıkça görülmüştür. Bu nedenle Osmanlı bir getirisi olarak 1847 yılında yürürlüğe giren bir kanunla
Devleti, 19. yüzyıldan itibaren etkisini iyice artıran ayrılık- kız ve erkek öğrencilerin bir arada eğitim gördüğü sıbyan
çı hareketlere çare bulmak için eğitim alanındaki ıslahatlara mektepleri de açılmıştır. 1868’de 6 yaşında çocuğu bulunan
ayrı bir önem vermiştir. Tanzimat Fermanı’ndan itibaren bir herkesin evladını okula göndermesi mecbur tutulmuştur.
Osmanlı Milleti oluşturma gayreti içine giren devlet, gele- Sıbyan Mektepleri, 1882’den itibaren Mekâtib-i İbtidâiyye
neksel eğitim kurumlarını modernize etmeye başlamıştır. Bu adını almış ve Sultan II. Abdülhamid zamanında ülke gene-
bağlamda sıbyan mektepleri de modern anlamda eğitim ve- line yayılmıştır. İbtidâiyyelerin hocalarına muallim, yardım-
ren ibtidâi mekteplerine dönüştürülmüştür. 290 cılarına ise kalfa denilmiştir. 292

289 Tunay Kamer, “II. Meşrutiyet Dönemi İlköğretimde Karma Eğitim Uygulamaları ve Yasal Düzenlemeler”, e-International Journal of Educational Rese-
arch, C. 5, S. 3, Yaz 2014, s. 98.
290 Ayşe Yanardağ, “Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Dönemine Miras Kalan Bir İlköğretim Meselesi;
Muallim Muavinleri”, Turkish History Education Journal, 9/2, 2020, s. 514-516.
291 Cahit Baltacı, “Mektep”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 29, Ankara 2004, s. 6-7.
292 Baltacı, “Mektep”, s. 7.

220 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ