Page 266 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali Medresesi (1923) tanımıyordu. Son süreçte Balkanlar, Kafkasya ve Karadeniz
bölgesinden göç alan Kocaali’nin nüfusu giderek artıyor, bir
30 Ağustos 1922 tarihinde Gazi Mustafa Kemal’in Türk or- medresenin artık ihtiyaç haline geldiği görülüyordu.
dusunun başına geçerek bizzat yönettiği muharebede Batı
Anadolu’yu işgal eden Yunan ordusuna karşı kesin ve net bir Karasu Nahiyesi’ndeki camilerde Kocaali’de medrese inşası
zafer elde edilmişti. Ardından Büyük Taarruz emri verilmiş için iki defa yardım toplanmıştı. İki odalı bir medrese bina-
ve Yunan ordusu 9 Eylül 1922’de İzmir’den denize dökülmüş- sının yapımına başlanmış fakat yarım kalmıştı. Kocaali’de
tü. Böylece 1911 Trablusgarp ve 1912-1913 Balkan Savaşları oturan aslen Rum tebaadan olup sonradan Müslüman olan
ile başlayıp I. Dünya Savaşı ile devam eden Türk Milleti’nin Tüccar Yaron Efendi medresenin eksiklerini tamamlayarak
istiklâl mücadelesi İzmir’de düşmanın denize dökülmesiyle inşaatı bitirebileceğini söyledi. Karşılığında ise Kocaali’de
büyük ölçüde son bulmuştu. oturma izni istedi. Yaron Efendi, Kocaali’de iki sınıflı med-
reseyi inşa etti. Nahiye Merkezi’nden Kocaali’ye 2.500 ku-
TBMM, 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanacak olan Lozan ruş maaşla müderris getirildi. Medresenin devlet tarafından
Antlaşması’na giden süreçte Batılı devletlerle yapılan görüş- tanınması ve bilinmesi için 06.01.1923 tarihinde Adapazarı
melere odaklanmıştı. Bu sırada Anadolu’daki sosyal ve beşeri Meclisi’ne dilekçe yazıldı. 390
günlük yaşam devam ediyordu. Kocaali gençleri uzun yıllar
süregelen savaşlarda şehit ya da gazi olmuş, yoksulluğun her Çakmak Hattı Koruganları (1939)
türlüsünü yaşamışlardı. Artık millet olarak yeni bir sürece
giriliyordu. 1923 tarihinde Kocaali, Karasu Nahiyesi’nin en Savaşta; uçak, tank ve gemi bombardımanına karşı kendi
büyük yerleşim yeriydi. Kocaali Camii’nin çevresinde her bölgesini korumaya çalışan savunma yapılarına korugan veya
hafta düzenli olarak pazar kuruluyor, ticari ve iktisadi hayat tabya denir. Ana malzemesi demir ve betondan oluşan bu
emekleyerek de olsa devam ediyordu. dayanıklı mevziler yüzyıllardır devam eden savaş taktikleri
ve teknolojisinin bir sonucudur. Sanayi devriminden son-
Kocaali halkının tarihteki en büyük problemlerinden biri ra teknolojinin hızla gelişmesi ve bununla bağlantılı olarak
Karasu Nahiye Merkezi’ne olan uzaklığıydı. Kocaali, çoğu tahrip gücü yüksek uzun menzilli bomba ve füzelerin kul-
zaman nahiyedeki en büyük nüfusa sahip olmasına karşın lanılmasıyla birlikte koruganların önemi iyice artmıştır.
önceleri Kandıra’ya, sonraları ise Adapazarı’na olan uzaklığı Adeta birer küçük kaleyi andıran bu yapılar, ilk olarak 1904
nedeniyle bir türlü nahiye merkezi olmasına sıcak bakılma- yılında Rus-Japon Savaşı’nda Ruslar tarafından kullanılmış-
mıştı. Bu konu daha önce pek çok mücadele verilmiş, ancak tır. I. Dünya Savaşında Çanakkale Boğazı’nın güvenliğini
yol alınamamıştı. sağlamak için Sultan Abdülhamid tarafından 1892’de inşa
edilen Hamidiye Tabyaları savaşın kazanılmasında kilit rol
Kocaali’nin en büyük sıkıntılarından biri de eğitimsel sorun- oynamıştır.
lardı. 1915’lere kadar Kocaali’de bir adet Sıbyan Mektebi bu-
lunuyordu. Zira Sultan II. Abdülhamid zamanında eğitime Savunma savaşının vazgeçilmez unsurları olan Koruganlar,
büyük önem verilmiş, sıbyan mekteplerinin köylere kadar İkinci Dünya Savaşı’nda oldukça önemli rol oynamıştır. Dö-
inmesi sağlanmıştı. Bu kapsamda Kocaali’ye de bir sıbyan nemin Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın talimatıyla
mektebi inşa edilmişti. Fakat sıbyan mektebinden mezun Türkiye’nin savaşa girme ihtimaline karşı denizden çıkarma
olan talebelerin medreseye devam etmesi için İncirli (Kara- yapılması muhtemel kıyı bölgelerine inşa edilmiştir. “Çak-
su), Hendek, Akçaşehir (Akçakoca) gibi nahiyelere gitmesi mak Hattı” adı verilen koruganların en yoğun bulunduğu
gerekiyordu. Fakat maddi güçlükler, yoksulluk buna imkân yerlerden biri de Kocaali’dir.

390 BCA. 51-0-0-0 Diyanet İşleri Reisliği, 06.01.1923.

264 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ