Page 236 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali Sahilinde Rus Tehdidi (1915) Osmanlı’dan daha güçlüydü. Rus donanması, Batı Karade-
niz sahillerinde devriye atıyor, tehdit unsuru gördüğü yer-
Osmanlı Devleti, 18. yüzyıldan itibaren Rusya ile amansız bir leri bombalıyordu. I. Dünya Savaşı ile birlikte Zonguldak
mücadeleye girişmiştir. Bu mücadele 19. yüzyılda çok daha kömürünün Osmanlı için önemli bir enerji ihtiyacı haline
şiddetli yaşanmıştır. Rusya, Kırım başta olmak üzere Kara- gelmesiyle birlikte İstanbul-Zonguldak hattının önemi art-
298
deniz’in kuzeyini tamamen ele geçirmiş ve askeri bakımdan mıştı. İstanbul-Zonguldak arasındaki Batı Karadeniz kıyı-
donanımlı limanlar inşa etmiştir. Ancak Osmanlı Devle- larının Osmanlı Devleti için önemli hale gelmesiyle birlikte
ti, Karadeniz sahilinde Ruslar kadar teçhizatlı üslere sahip Rusların tehditleri de arttı. Osmanlı hükümeti önlem olarak
değildir. Bu nedenle Ruslar, 19. yüzyıldan itibaren Karade- Batı Karadeniz’in sahil kentlerinde düşman gemilerini göz-
niz’deki üstünlüğü ele geçirmiş, Anadolu’nun Karadeniz kı- lemlemesi ve gelişmelerden haberdar olunması için liman
yılarını tehdit etmiştir. 19. yüzyılda Rusya’nın Karadeniz’de riyasetleri oluşturdu. Buna bağlı olarak Melen Irmağı’nın
296
bir tehdit olarak ortaya çıkmasıyla Kocaali, Milan, Kuyum- denize döküldüğü yerde Kocaali Liman Riyaseti kuruldu.
299
culu, Karasu ve İncirli bundan olumsuz etkilendi. Rus do- Kocaali açıklarında sıkça görülen Rus donanmasına ait Ros-
nanmasına ait gemiler İstanbul’a gönderilen odun ve kereste tilav gemisi, Kagul kruvazörü ve Merkür zırhlıları ile birlikte
nakliyatını baltalamak için sık sık bölgeyi bombardımana toplam 20 muhrip, Kasım 1914 tarihinde sabah saatlerinde
tutmuşlar, hatta defalarca kez Sakarya ağzındaki iskeleleri 07:45’de denizden Zonguldak’ı bombaladılar. Zonguldak
300
yakmışlardır. 297 limanına giden demiryolları, Kızılhaç işareti taşıyan Fransız
Hastanesi, okulu ve konsolosluğu zarar gördü. Liman ve li-
19. yüzyılın sonlarına kadar Batı Karadeniz sahilinde Tersâ- mandaki Beykoz vapuru ile birkaç vapur daha bombaların
ne-i Âmire ve Tophâne-i Âmire’nin odun ve kereste ihtiyacı- hedefi oldu. Telgrafhane ve yanındaki bir ev kullanılamaz
nı karşılayan önemli iskelelerden biri de Kocaali İskelesiydi. hale geldi. Evdeki vatandaş ile telgrafhanedeki bir jandarma
Kocaali’nin gür ormanlarından kesilen kereste ve odunlar at, hafif yaralandı. Bombardımanda en büyük zararı Fransızla-
manda ve öküz yardımıyla sahile indirilerek iskeleden kadır- rın yaşadığı yer gördü. Rus donanması daha sonra Ereğli ve
galara yüklenir ve İstanbul’a gönderilirdi. Kocaali’de sırf bu Akçakoca’yı da bombaladı. Ardından Kocaali açıklarına doğ-
işlerle görevli yeniçerilerin zülüflü baltacılar ocağına mensup ru geldi ve bölgeden ayrıldı. 301
serdarları bulunuyordu. Kocaali halkı da devlete kereste ve
odun kesmekle mükellefti. Kocaali sahilleri, 93 Harbi olarak Bu olaydan birkaç ay sonra Kocaali sahilinde bir adet can-
bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’ndan sonra Kafkasya, kurtaran simidi bulundu. Yapılan araştırma neticesinde
Karadeniz ve Balkanlar’dan deniz yolculuğuyla gelen göç- cankurtaran simidinin üzerindeki armadan, iki ay önceki
menleri ağırladı. Toprakları işgal edilen, türlü zulme maruz Zonguldak bombardımanına katılan Rusya’nın Aleksan-
kalan, yurtlarından çıkarılan muhacirler Kocaali ve Karasu der zırhlısına ait olduğu anlaşıldı. Patlamamış bombalar
iskelelerine getiriliyor, burada devlet görevlileri tarafından ve mayınlar sahile vuruyordu. Yetkililer hemen İncirli’deki
Kocaali, Karasu, Hendek, Akyazı, Adapazarı’na yerleştiri- telgrafhaneye giderek Adapazarı Kaymakamlığı’na ve İz-
liyorlardı. I. Dünya Savaşı ile birlikte Kocaali sahilleri yine mid Mutasarrıflığı’na telgraf çekerek merkezi hükümeti bu
hareketlendi. Ufukta sık sık düşman gemileri beliriyor, sa- gelişmelerden haberdar ettiler. Bu tarihlerde Rus zırhlıları
hilleri tehdit ediyordu. Kocaalili kalyoncular, denizciler ve Kocaali-Karasu istikametinde sık sık devriye attılar. Tehdit
hatta balıkçılar dahi sahile inemiyordu. Ruslar, Karadeniz’de gördükleri anda sahilleri bombalamaktan geri durmadılar. 302

296 Ali Başaran, “Osmanlı-Rusya-Türkiye-Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Türkiye-Rusya Federasyonu Yöneticilerinin Karadeniz ve Kıyısı Ülkelere
Bakışı ve Uygulamalarının Mukayesesi” II. ALKÜSAM Uluslararası İlişkiler Kongresi, C. 8, 2020, s. 10.
297 BOA, HAT. 520/25403.
298 Arda Baş, “I. Dünya Savaşı’nda Rusya’nın Zonguldak’a Yönelik Saldırıları (1914-1915)”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, S. 42, Yaz 2019, s. 20.
299 BOA, DH.EUM. 21/14/1.
300 BOA, DH. EUM. 3/13.
301 Baş, “I. Dünya Savaşı’nda Rusya’nın”, s. 21.
302 BOA. DH.EUM. 4/16/1.

234 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ