Page 274 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Bolazar’ın İsmi Neden Değiştirildi? 1912-1913 tarihinde gerçekleşen Balkan Savaşları’nda devle-
tin, kendi tebaası olarak gördüğü, Osmanlı Mebusan Mecli-
Yüzlerce yıllık yaşanmış kültür birikiminin tezahürü olarak si’nde tek çatı altında topladığı etnik unsurların Osmanlı’ya
bir toplum tarafından herhangi bir yere konulan yer adları savaş açması ile bütün Balkanların kaybedilmesi sonucunda
dilbilimcileri, coğrafyacılar, tarihçiler ve sosyologlar için bü- ortaya çıkan travma, Türkçü politikaların yoğunlaşmasına
yük önem taşır. Hiçbir yer adı, bulunduğu yere boşuna veya sebep oldu.
sebepsiz verilmemiştir. Türk milleti yakın zamanlara kadar
yer adlarına karşı son derece hassas ve saygılı davranmıştır. Enver Paşa’nın 1913 yılında meclisten çıkardığı bir kararna-
Türkler, öylesine hoşgörülü ve ahlâki bir fetih politikası iz- me ile Türkçe olmayan yer adlarının değiştirilmesine yönelik
lediler ki, başka milletlere ait olan yer adlarını, olduğu gibi, çalışma başlatıldı.
değiştirmeden Türkçe’ye dâhil ederek kullanmaya başladılar. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Kemalist hükümetler bazı deği-
Bu isimler zaman içinde Türk milletinin özgün kültürüyle şiklikler yaptılar. İsmet İnönü döneminde hemen hemen hiç
bütünleşerek Türkçeleşti. Kostantinopolis Konstantıniyye; yer adı değişikliğine gidilmedi. Demokrat Parti ile birlikte
Smyrna İzmir; Hadrianapolis Edrenboh, Edrene ve nihayet yer adlarındaki değişimler had safhaya ulaştı. 1957’de “Türkçe
Edirne; Ankyra Engürü, sonra ilk şekline daha yakın Anka- olmayan” yer adlarını belirlemek ve yeni adlar önermek ama-
ra; Mobola, Mogola ve nihayet Muğla; Prusa, Brusa, sonra cıyla, İçişleri Bakanlığı bünyesinde silahlı kuvvetlerin, üni-
Bursa’ya dönüştü. 401 versitelerin ve diğer devlet kurumlarının katıldığı “Yabancı
Adları Değiştirme Komisyonu” kuruldu. Bu durum 1960
Türkler, Anadolu topraklarını yurt edinmeye başladıktan darbesinden sonra da devam etti. 2000’li yıllardan sonra yer
sonra yer isimlerine son derece saygılı davranıp aslını koruya- adlarını eski haline geri dönüştürme ile ilgili bazı atılımlar
rak Türkçeleştirdiler. Fethedilen bölgelerde Türkler tarafın- gerçekleştirilmesine rağmen pek başarılı olunamadı. Sakar-
dan kurulan yerleşim yerlerine de Oğuzlara, Hunlara, Ünlü ya’da bugüne kadar 117 köyün adı değiştirildi. Günümüzde
Türk Bahadırlarına, Orta Asya’daki yer adlarına ait isimler binlerce yıllık yer isimleri sorgusuz sualsiz kolaylıkla değişti-
koydular. Örneğin; Oğuz Hanları’nın çıktığı dört Bozok rebilmektedir. 403
boyundan biri olup Seyhun Nehri kıyılarında ve kuzeydeki
bozkırlarda yaşayan Bayat Boyunun bir kolu Geyve’ye bağ- Göçebe Türkmenler, Yörükler kendi gayretleriyle yurt tut-
lı Bayat köyüne yerleşerek buraya kendi aşiretlerinin ismini tular. Binbir zorlukla kurdukları köylerin isimlerini kendi
verdiler. Orta Asya’dan Antalya’nın Teke bölgesine yerleşen özünü temsil etmesi bakımından eski geleneğe göre verdiler.
Karateke Aşiretine mensup bir kolun Adapazarı’na bağlı Geldikleri yerdeki obalarının, boylarının, beylerinin, ata-
Karateke köyüne yerleşmeleri sonucunda Karateke köyü ku- larının ya da tanınmış bir şahsın adını yeni kurdukları yere
ruldu. Kocaali’ye bağlı Bolazar köyü de ismini ünlü Türk bü- verdiler. Üstelik bunu, kendilerinden önce orada yaşayan
yüklerinden olan biri olan Bolazar’dan almıştır. 402 toplumların adlarını silip atmadan, son derece saygılı şekilde
yaptılar. Devlet tarafından Türkçe olmayan yer adları değişti-
19. yüzyılda dünya genelinde giderek artan milliyetçilik rilirken onlarca Türkçe yer ismi de kurban edildi. Oysa değiş-
akımının etkileri kaçınılmaz olarak Osmanlı Devleti’ne de tirildikten sonra yerine konan yer adlarının çoğu Türkçe bile
yansıyınca özellikle II. Meşrutiyet’ten sonra İttihat ve Terak- değildi. Üstelik verilen bu isimlerin o bölgeyle hiçbir alakası
ki hükümetinin Türkçü politikaları yer adlarına da yansıdı. ve bağı da yoktu.

401 Mübahat S. Kütükoğlu, “Osmanlı’dan Günümüze Yer Adları”, Belleten, S. 275, C. 76, 2012, s. 147-148.
402 Yaşa, “Sakarya Yöresinde Türkmenler”, s. 219.
403 Harun Tunçel, “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, S. 2, Elazığ 2000, s. 27.

272 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ