Page 321 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali coğrafyasında zengin, çinko, bakır, demir ve gümüş- Her ikisi arasında yaşanan gerginliğe devlet adamları da dâ-
lü kurşun madenleri ihtiyaç duyuldukça belli dönemlerde hil olunca konu üst makamlara iletildi. 420
çıkarılıp işlenmişti. Yerli halk burada maden olduğunu eski
tarihlerden beri biliyordu. Örneğin; Karasu Osmanlı Ma- Kocaali ve Karasu’nun birçok bölgesinde zengin maden ya-
denleri Anonim Şirketi henüz kurulmadan önce Kocaali’nin takları bulunuyordu. 4 Haziran 1898 tarihinde Kestanepına-
Lâhna köyünde oturan Laz Mehmed Arif Bey 1883 yılında rı ve Kirazlı’daki simli kurşun ve çinko madenlerinin imtiyaz
Çam Dağı, Sarıcalar ve Dere bölgesinde simli kurşun ve hakkı Orman Maadin ve Ziraat Nezareti tarafından 99 yıl
çinko madenlerini çıkarmak için girişimde bulundu. 2 yıl müddetçe Aydınlı Hacı Hafız Mehmed Nuri Efendi uhdesi-
boyunca 1885 yılına kadar devletten maden çıkarma ruhsa- ne ihale edildi. Kurudere’deki simli kurşun ve karışık çinko
421
tını alana dek mücadele etti. Bu sırada Geyveli Mardiros ve cevherini çıkarma ruhsatı 19 Mayıs 1902 tarihinde Hademe-i
Donliyan Kirkor adlı iş insanları da maden ihalesine girdiler. Hassa-i Şâhâne Ferîki Hüseyin Paşa ve ortaklarına verildi.
Bunun üzerine taraflar arasında problemler yaşandı ve mah- 1908 yılında Kurudere maden ocaklarının işletme imtiyazını
kemelik oldular. 417 yüksek rütbeli emekli memurlar ve askerler aldılar. 422

Mehmed Arif Ağa 24 Aralık 1888 tarihinde devlete resmi Karasu Madenleri’nin işletme ruhsatları en başta Osman-
başvuruda bulunarak Çam Dağı çevresinde bulunan kur- lı’nın üst düzey memur ve asker zümresi tarafından işletildi.
şun ve çinko yataklarını kendisinin keşfettiğini, bunları çı- Sarıcalar Deresi mevkiinde de maden ocakları bulunuyor-
karmak için resmi işlemlere başlamak istediğini ikinci kez du. Buradaki en büyük hissedar Yıldız Sarayı Sabuncubaşısı
beyan etti. Laz Mehmed Arif Bey, madenleri kendisinin Asım Yusuf Bey idi. Seraskerlik Müteahhitlerinden Kara-
418
keşfettiğini ileri sürerek kendi adına tescillemek istedi. Fakat manyan Artin Efendi’de 27 Kasım 1900 tarihinde bir hisse
Ermeni eşrafından Geyve Belediyesi Meclis Üyesi Mardiros satın aldı. Asım Yusuf Bey, Karamanyan Efendi’nin kendi
Efendi, madenleri ilk keşfeden kişinin kendisi olduğunu ve hisselerini gasp ettiğini düşünerek onu mahkemeye verdi. 423
419
tescil işlemlerine çoktan başladığını bildirdi.

417 BOA, ŞD. 3211/15/1.
418 BOA, DH.MKT. 1577/89/0/1.
419 Recep Çelik, “Osmanlı Bürokrasi’sinde Ermeniler”, Türk-Ermeni Külliyatı, C. 6, s. 226.
420 BOA, DH.MKT. 1577/89/0/1.
421 BOA, İ.OM. 5/2.
422 Haluk Selvi, “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Adapazarı ve Çevresi (1908-1918)”, Sakarya İli Tarihi, Ed. Mehmet Alpargu, Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü
Yayınları, Sakarya 2005, s. 468.
423 BOA, Y.PRK. SGE. 9/8.

GE Ç M İ Ş T EN G ÜNÜ M ÜZE 319