Page 27 - Spor Tarihiyle Kocaali E-KİTAP

OSMANLI’DAN

CUMHURİYET’E

İLK SPORTİF

FAALİYETLER

1839 Tanzimat Fermanı ve özellikle 1856 Islahat Fermanı’ndan sonra Osmanlı devlet adamları imparatorluğun
dağılmasını engellemek için hemen her alanda devlet kurumlarını modernize etmeye başladılar. Avrupa’ya
gönderilen aydın zümresi ve bürokratlar tümüyle bu modernizasyona dâhil oldular. Sultan Abdülaziz
zamanının ünlü devlet adamları Âli Paşa ve Keçecizâde Fuat Paşa, çok uluslu imparatorluğun dağılmasını
engellemek için Osmanlıcılık veya diğer bir deyişle Osmanlılık fikir akımını devletin bütün kurumlarında
uygulamaya koydular.

Bir devlet ideolojisi olarak Osmanlıcılık ideolojisinin en belirgin şekilde uygulandığı alan eğitim oldu. Farklı Bu çalışmalar sonucunda Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’nden yetişen ve aynı okulda
dini ve etnik kökene sahip olan Osmanlı milletleri, yeni açılan modern eğitim kurumlarında Osmanlılık beden eğitimi öğretmeni olan Faik Bey (Üstünidman) ilk Türk beden eğitimi öğretmeni 1925
fikriyle eğitilecek ve gelecekte modern bir Osmanlı nesli ortaya çıkacaktı. Bu dönemde eğitime büyük oldu. Faik Hoca 1923’e kadar, 45 yıl bu görevi sürdürdü. 1899’da Faik Bey “Cimnastik” ya
önem verildi. Modern okullar inşa edildi. 1868 yılında açılan Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi bunların en da “Riyazet-i Bedeniye” adıyla bir kitap yazdı. Bu kitap modern Türk sporuna geçişte ilk Adapazarı Lisesi
meşhurlarındandır. Batılı tarzda eğitim veren bu okullar, modern sporların, spor kulüplerinin ve sportif kitap olması sebebiyle büyük önem taşımaktadır. 7 İdman Kulübü
faaliyetlerin başlangıcını temsil etti. Futbolcuları

Sultan II. Abdülhamid zamanında yurdun dört bir yanında eğitim kurumlarının açılması
Okul müfredatında jimnastik dersi ilk kez Sultan Abdülaziz döneminde uygulamaya konuldu. Sporla ilgili ve okullaşmanın artmasıyla birlikte jimnastik dersleri bütün ülkeye yayıldı. Önceleri
AAKA / AKADEMİ
yabancı eserler tercüme edilerek talebelerin eğitim görmesi sağlandı. Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’nde sadece Gayrimüslim öğrenciler jimnastik ve diğer spor dallarıyla ilgilenirken, artık ARŞİV KOLEKSİYON
beden eğitimi öğretmeni olarak görev yapan Fransız Curel ile birlikte jimnastik sporu büyük gelişim Müslüman öğrenciler de sportif faaliyetler yürütüyor, kulüpler kuruyorlardı. İstanbul’dan ARAŞTIRMA
gösterdi. Jimnastik derslerinde edinilen kazanımların öğrenciler tarafından halka açık yerlerde gösteriler sonra Selanik ve İzmir’de spor kulüpleri kuruluyor ve hızla yayılıyordu. Futbol, jimnastik,
yapılmasıyla birlikte bu sporun halk nezdinde yaygınlaşması anlamında etkili oldu. 1869 yılında çıkarılan atletizm, bisiklet, güreş, boks, deniz sporları, golf, kriket gibi branşlarda faaliyet gösteren
Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’nde jimnastik dersleri rüştiyelerde zorunlu hale getirildi. 1870 yılında sporcuların sayısı hızla artıyor, artık takımlar birbiriyle rekabete girişiyorlardı. 8
Mekteb-i Tıbbiyelerde, 1877 yılında ise idadilerde jimnastik ve eskrim dersleri konuldu. Böylece bir spor
dersi olan beden eğitimi ve gelişimi kanunen bir programa bağlanmış oldu. 6 7 Fikret Soyer, “Osmanlı Devleti’nde (1839-1908 Tanzimat Dönemi) Beden Eğitimi ve Spor Alanındaki Ku-
rumsal Yapılanmalar ve Okul Programlarındaki Yeri Konusunda Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim
6 Efdal As, “İmparatorluktan Cumhuriyete Geçiş Sürecinde Bir Uluslararası Entegrasyon Örneği Olarak Modern Olimpiyatlara Fakültesi Dergisi, C. 24, S.1, (2004), s. 220-221.
Katılım”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 59, Güz 2016, s. 5. 8 Efdal As, “İmparatorluktan Cumhuriyete Geçiş Sürecinde”, s. 5-6.

24 GE Ç M İ Ş T EN G ÜNÜ M ÜZE spor tarihiY L E K O CAAL İ 25