Page 334 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Çordomiço Pape’nin mürur tezkeresinde şu ifadeler yer Zabtiye Nezareti’ne bilgi verdi. Gemi bir gün sonra Der-
449
almaktadır: 448 saadet’e vardığında İstanbul polisi soruşturma başlattı. Fakat
konsoloshane olaya itiraz ederek tahkikatın kanunen kendi-
İsmi: Çordomiço Pape leri tarafından yapılmasını beyan etti. Patrikhane de olaya
Mahalli Varidâtı: Avusturya müdahil oldu. Maktulün cenazesi konsoloshane marifetiyle
Mahalli İkameti: Dersaadet (İstanbul) vapurdan çıkarıldıktan sonra otopsi yapılmak üzere bir ay
Sanatı: Kazmacı boyunca muayene yapıldı. Bu sırada İstanbul polisi hadise-
Mahalli Azimeti: - nin kazayla değil kasten yapıldığına dair duyumlar aldı ve
Tabiiyyeti: Ortodoks yeniden araştırmaya dâhil oldu. 450
Yaş: 26
Boy: Uzun Görüldüğü üzere madende yaşanan vukuatlarla ilgili Os-
Göz: Ela manlı Devleti ile Konsoloslar arasında problemler yaşan-
maktadır. Bu olayın bir nevi Osmanlı içişlerine müdahale
İzmid Mutasarrıfı da Orman Maadin ve Ziraat Nezareti’ne olarak nitelendirilmesi elzemdir.
bu verileri aynen rapor etti. Bakanlık, son zamanlarda ma-
dende yaşanan kazalar, göçükler ve işçi ölümlerinin altında Madende Çalışan İşçi Sayısı
başka sebepler arıyordu. Maden müdürlüğü tarafından bazı ve Ölümler
şeylerin gizlendiği düşünülüyordu. Bu nedenle Çordomiço
Pape’nin ölümü sonrasında madene dedektifler gönderildi. Madende çalışan işçi sayısı her geçen gün artıyordu. Yabancı
işçiler olduğu kadar yerli işçi sayısında da büyük artışlar yaşa-
Cemalonder’in Maden Mühendisi nıyordu. Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize başta olmak üzere
Karlo’yu Katli (1909) Anadolu’nun farklı bölgelerinden işçiler gelerek madende
çalışıyordu. Maden yönetimi bu işçilerin sayısını sır gibi
Kocaali ve Karasu’daki maden ocaklarından çıkarılan simli saklıyor, kaçak işçi çalıştırıyordu. Çalışanların çoğu devlete
kurşun, çinko ve demir cevheri fabrikaya getirildikten son- vergi ödemiyordu. Çalışma imkânları oldukça kötüydü. Ma-
ra belli işlemlerden geçerek topraktan arındırılıyor ve ham- dende sık sık ölümler yaşanıyor, ölümlerin üstü örtülmeye
madde olarak gemilerle İstanbul’a gönderiliyordu. Maden çalışılıyordu.
cevheri dere boyunca denize kadar inen yoldan at ve öküz
arabalarıyla getiriliyor, Haralambo Körfezi’nden gemilere 23 Temmuz 1901 günü Kirazlı maden ocağında lağım çalış-
bindirilerek İstanbul’a gönderiliyordu. malarında dinamit patlaması sonucunda etrafa saçılan taş
parçaları Karadağ vatandaşı Filip’e çarptı ve ağır yaralanma-
Haziran 1909’da maden cevheri Haralambo’dan Belçika ban- sına sebep oldu. Tedavi altına alınan Filip 14 saat sonra yaşa-
dıralı bir gemiye yüklendikten sonra İstanbul’a doğru yola mını yitirdi. 451
çıktı. Gemi İzmit’e doğru yol alıyordu. Vapurun süvarisi Bel-
çikalı Cemalonder’in tabancasını kurcaladığı sırada silahın 9 Eylül 1901 tarihinde Maden Hekimi, Adapazarı Kayma-
aniden ateş almasıyla çıkan mermi maden mühendisi İtalyan kamlığı’na gönderdiği raporunda, Kestanepınarı madeninde
Karlo’ya isabet etti. Karlo oracıkta vefat etti. Kaptan gemiyi Avustura Devleti tebaasından 49 yaşında Hıristof Marti-
bir gün sonra Kandıra limanına yanaştırdı. Burada olaydan ni’nin, Rumi’nin birinci günü saat 8 raddelerinde vefat etti-
haberdar olan İzmid Mutasarrıflığı soruşturma başlatarak ğini bildirdi. 452

448 BOA, HR. UHM, 359/97/3.
449 BOA, HR.TH. 378/109/1.
450 BOA, DH.MKT. 1302/45/3.
451 BOA, DH.MKT. 2512/115.
452 BOA, HR.TH. 264/48.

332 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ