Page 332 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Paskali aynı zamanda madende çalışan bir işçiydi. Karasu yıkılışına kadar devam etti. 1901 yılında devlet ile şirket
441
Madenleri Osmanlı Anonim Şirketi idare meclisi azaların- arasında imzalanan anlaşmaya göre Maden Müdürü Mav-
dan Marşan ve Mavro Kordato Efendiler 6 Aralık 1903 günü ro Kordato Osmanlı Devleti’ne 10 sene boyunca senelik 50
jandarmaya başvurarak bu olayın bir cinayet olduğunu ve Osmanlı altını ödeyeceğini taahhüt etti. Şirketin üst düzey
araştırılması gerektiğini bildirdiler. 439 yöneticilerinden Mösyö Aristide Tubini ödemeler konusun-
da hiçbir problem yaşanmayacağını bakanlığa bildirdi. Şirket
Tahkikat yaklaşık 2 yıl sürdü. Dimitri Paskali’nin cesedi üze- bünyesinde 14 farklı noktada maden ocağı bulunuyordu. 14
rinde yapılan araştırmada herhangi bir darp izine rastlanma- maden için 10 sene boyunca 50’şer Osmanlı altını ödenmesi
dı. Bazı kimseler Dimitri Paskali’nin oldukça gür akan Ka- gerekiyordu. Fakat ödemeler Mavro Kordato’nun keyfiyeti-
rasu Deresi’nden karşıya geçmek isterken akıntıya kapılarak ne göre yapılıyordu. Çoğu zaman ödemeler gecikiyor, bazı
gözden kaybolduğunu iddia etti. Fakat Maden Direktörlüğü seneler hiç ödenmiyordu. 442
Paskali’nin öldürüldüğünü düşünüyor ve yeteri kadar araştır-
ma yapılmadığını iddia ediyordu. Bu hususta daha geniş çap- Maden Şirketi ile Ticaret ve
lı bir araştırma yapmanın şart olduğunu belirten bir dilekçe Nafia Nezareti Arasındaki İhtilâf
kaleme alınarak 3 Mayıs 1905 tarihinde İzmid Mutasarrıflı- (1907)
ğı’na gönderildi. Birkaç yıl daha devam eden bu tahkikattan
herhangi bir sonuç elde edilemedi. 440 Maden şirketinde çalışan mühendisler Kocaali ve Kara-

su’nun köylerinde araştırmalar yapıyor ve cevher buldukları
Maden Şirketinin Yabancı Ortakları yerlerde istedikleri gibi maden ocağı açıyorlardı. Osmanlı
(1903) Devleti yasalarına göre bunu devletten izinsiz yapmamaları
gerekiyordu. Fakat maden şirketinin bu kurallara uyduğu
Karasu Osmanlı Madenleri Anonim Şirketi’nin hisselerin- pek söylenemezdi. Devlet; Kurudere, Kestanepınarı ve Sa-
deki yabancı ortak sayısı her geçen gün artıyordu. 1903 yı- rıcalar Deresi mevkiinde izinsiz açılan maden ocaklarının
lına gelindiğinde İngiltere tebaasından Mösyö Peterson’un ruhsatlarını iptal etti. Şirket Müdürü Şarkiz, şirketin attığı
443
vekili Şarl Serkiz hisse satın alıyor ve şirkete ortak oluyordu. her adımın fermân-ı âliye göre yapıldığını, Ticaret ve Nafia
Bu sırada maden müdürü İspanya tebaasından Mösyö İzak Nezareti celîlesinin tezkeresine uygun olduğunu, devletin
Fernandes idi. Teodor Mavro Kordato hem Karasu Maden yaptığı müdahalenin Tanzimat dairesinin kararlarına aykırı
Şirketi’nin hem de Fransız menşeli Balya-Karaaydın Maden olduğunu beyan etti. Devlet, fermân-ı âliyeye ve mukavele
Şirketi’nin üst düzey yöneticisi konumundaydı. Aristide Tu- şartnamesine ters düşen bir hareket yapmadıklarını tekrar
bini de Karasu Maden Şirketi’nin ve Fransız menşeli Borasit ettikten sonra şirketin mukavele dışına çıkarak attığı bütün
Maden Şirketi’nin üst düzey yöneticiliğini yapıyordu. Karasu adımları tek tek sıralayan bir metin kaleme aldı. Bu olaylar
Maden Şirketi’nin Techizât-ı Askeriye Nezareti’ne vergi öde- hiçbir zaman son bulmadı. Osmanlı Devleti ile maden şirke-
mediği tespit edildi. Şirketin üst düzey temsilcileri Osmanlı ti arasında anlaşmazlıklar artarak devam etti. 444
Devleti’ne ödemeleri gereken vergileri bir bahane ile sürekli
olarak öteliyorlardı. Şartnamede geçen yükümlülükleri yeri- Devlet ile şirket arasında imzalanan nizamnameye göre şir-
ne getirmiyor, bu nedenle Osmanlı Devleti ile şirket arasında ket, her üç ayda bir ve her sene olmak üzere ithalat ve ihracat
sık sık problem çıkıyordu. Bu durum Osmanlı Devleti’nin rakamlarını ayrıntısıyla gösteren bütün verileri göndermesi

439 BOA, DH.MKT. 804/1/1.
440 BOA, DH.MKT. 952/48/1.
441 BOA, BEO. 2026/151931.
442 BOA, BEO. 2479/185895.
443 BOA, Y.PRK.OMZ. 3/63.
444 BOA, HR.HMŞ.İŞO. 193/34.

330 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ