Page 328 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Şirket, 1903 ile 1907 yılları arasında tam teşekküllü çalışmıştı. bulunduğu noktadan yaklaşık iki kilometre yukarıya büyük
Sadece 1905 ve 1906 yıllarında çok az kâr eden şirket, diğer bir baraj inşa edildi. Maden ocaklarından çıkarılan cevheri
yıllarda büyük zararlar elde etti. 1907 yılındaki 12.128 Os- fabrikaya taşımayı kolaylaştıran raylı taşıtlar yapıldı. Dere
manlı lirası zararın ardından bir daha toparlanamadı. Maden boyu Kuyumculu ve Karasu Karyesi’ne kadar uzanan bir yol
Direktörü Mavro Kordato ve Müdür İtalyan Mösyö Tovsen yapıldı. Karasu Deresi’ne bağlanan Kavlağan Deresi, Değir-
Russon 13 Eylül 1909 tarihinde Karasu Osmanlı Madenleri men Deresi, Ayı Deresi ve Sarıcalar Deresi üzerine köprüler
Anonim Şirketi’nin iflâsını açıkladı. İlân resmi olarak açıkla- inşa edildi.
nan belgede, “Simli kurşun ve çinko madenlerinin işletilmesi
içûn muktemâ teşkil edûb 27 Şaban, Sene 1327’de iflâsına hü- 13 farklı köyde kuyular açılmıştı. Kuyuların içinde hummalı
küm olunmuştur” ifadelerine yer verilmişti. Şirketten alacak- çalışmalar yürütülüyor, çıkarılan cevher fabrikaya getirilerek
lı, verecekli olanlarla ilgili Kostaki, Eyâni, Mahmud Mahir ve topraktan ayrıştırılıyordu. Bütün bu işlemler için çok mik-
İzak Narliyan Efendilere yetki verildi. Alacaklıların, Ticaret tarda barut gerekiyordu. Dinamit gibi patlayıcılar sayesinde
Kanunnamesi’nin 199. ve 200. maddeleri mucebince 41 gün kuyulardaki işlemler hızlanıyordu. Maden direktörü tara-
içinde mahkeme kâtibine belgelerini teslim etmeleri duyu- fından İstanbul’dan istenen barut 3 Ağustos 1900 tarihinde
ruldu. Adapazarı’na ulaştı. Adapazarı’ndan karayoluyla İncirli’ye,
433
oradan Karasu Karyesi üzerinden Dere mevkiine getirilen
Maden işletmesi 1910 yılında İtalyan bir şirkete devrolundu çok miktardaki barutun herhangi bir kazaya mahal verme-
ve küçük bir isim değişikliği yapıldıktan sonra faaliyetlerine mesi için maden direktörlüğü tarafından barut deposu yapı-
devam etti. larak burada muhafaza edilmesi kararlaştırıldı. 434

Maden Fabrikasına Makina ve Maden Direktörlüğü kuyularda kullanmak için sık sık Top-
Barut Getiriliyor (1900) hane-i Âmire’den barut, dinamit gibi patlayıcılar talep etti.
Kara yoluyla Adapazarı’na gönderilen patlayıcılar oradan İn-
Madenler üzerindeki siyasi ve hukuki münakaşalar devam cirli’ye ve sonrasında madene ulaştırılıyordu. Barut maden-
ederken maden cevherlerini işlemek ve topraktan ayrıştır- deki depoda muhafaza ediliyordu. 18 Temmuz 1904 tarihin-
mak amacıyla Dere mevkiine fabrika yapıldı. Fabrikanın de beş bin adet fasıl ve beş yüz kıta pamuklu patlayıcı sipariş
432
içine İngiltere ve Fransa’dan makinalar getirildi. Elektrik edildi. Bu döngü madenin kapanmasına kadar devam etti. 435
üretmek ve derenin akış hızını kontrol etmek için fabrikanın

432 Dere Karyesi bugünkü Maden Deresi’dir. Akpınar Köyü sınırları içinde kalmaktadır.
433 BOA, YPRK.AZJ. 40/105.
434 BOA, DH.MKT. 2410/72. ▼
435 BOA, ZB. 466/105. Karasu Madenleri Osmanlı Anonim Anonim Şirketi’ne Ait
Hisse Senetleri Üzerinde Yer Alan Çizimlerden Kesitler
1910

326 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ