Page 153 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali’de yaşayan bazı Manav ailelerle yapılan görüşmeler- rafından yapıldı. 1304-1305 tarihinden itibaren ise Orhan
de 19. ve 20. yüzyıldan itibaren bölgeye göç eden toplulukla- Gazi kumandasındaki Konur Alp Sakarya Nehri’nden Me-
rın kendi düzenlerini kurana kadar tahıl, tohum, fide, meyve, len Çayı’na kadar olan araziyi fethetti. Bu bölge güvenli bir
sebze, değirmen, alet ve edevatlarını yerlilerden temin ettik- yurt arayan göçebe Türkmenler için güzel yerleşim imkânı
lerini, bu nedenle Manav şeklinde adlandırıldıklarını ifade oluşturdu. “Yazlık ve kışlık” olarak yaşamlarına devam eden
etmektedirler. yarı göçebe Türkmenler, Kocaali’nin ilk sakinleri olup bu-
gün Manav adı verilen toplumun atasını teşkil etmektedirler.
Sakarya Manavları hakkında bugüne kadarki en ayrıntılı Yüzyıllar boyunca Oğuz ve Selçuklu gelenek, görenek, hayat
çalışmayı ortaya koyan Tarihçi Dr. Resul Narin bu konuda tarzı ve kültürlerini bozmadan sürdüren Manavlar, Anado-
“Türkistan’daki Kazak-Kırgız ve Sibirya’daki Yakut Tür- lu’yu Türk-İslâm yurdu haline getirmişlerdir. 153
keri’nde görülen Manap veya Manağ’dan geldiği kanaatini
uyandırmaktadır.” ifadelerini kullanmaktadır. 150 Kocaali’nin en eskileri olan Manavlar, zaman içinde yerleşik
hayat tarzını benimsediler. Hemen hepsi Osmanlı Devle-
Manav kelimesinin Türkistan’da var olan “Manap” veya ti’nin üretim modeli olan tarıma geçerek birer çiftçi oldu-
“Manağ”dan geldiği ve anlamının “koruyucu, soylu kişi ve lar. Kocaali arazilerini ekip biçerek üretime dayalı bir yaşam
boy beyi” olduğu ifade edilmektedir. Nitekim Çağatay Türk- sürdüler. Odunculuğu da çok iyi bilen Manavlar, yüzyıllarca
çesi’nde manap “asilzade, asalet, beyzadelik”, Kırgız Türkçe- Osmanlı Devleti’nin odun ve kereste ihtiyacını karşıladılar.
si’nde “feodal kabilelik üst tabakasının mümessili” veya “Kır- 16. yüzyıla ait kayıtlarda bile Kocaali’de pek çok kalyoncu
gız Liderinin unvanı”, Kazak Türkçesinde “ağa, bey” ve Yakut bulunması, denizciliği de iyi bildiklerini göstermektedir. Ma-
Türkçesinde ise Manağ “koruyucu, güdücü, bakıcı” anlamları- navlar, yazlık ve kışlık olarak sürekli yer değiştirdiler. Hay-
na gelmektedir. Manavlar ve Yörükler daima birbirine ka- vancılık, çobanlık kültürü bulunduğu için mevsim şartlarına
151
rıştırılmışlardır. Yörükler, yürüyen, göç eden Türklerin genel göre daima yeşil arazileri, otlakları takip ettiler. Kış aylarında
adıdır. En başta güvenli bir yaşam alanı ve otlak bulmak için Kocaali merkezindeki ahşap karkas konaklarda yaşamlarını
sürekli yer değiştiren Türkler, kendilerine güvenli bir ortam sürdüren Kocaali Manavları, yaz aylarında yüksek kesimlere
bulduklarında tarım yapmak için yerleşik hayata geçiş yap- çıkarak hayvanlarını yayarlardı. Çobansayvant, Yanıksay-
mışlardır. Yerleşik hayata geçiş keskin olmamış, uzun müd- vant, Erik Yaylası bunlardan bazılarıdır.
det yazlık ve kışlık olarak yarı göçebe yaşam tarzı devam et-
miştir. Osmanlı Devleti, yerleşik hayata geçiş yapan Türkleri Kışın hayvanlarını “Tam/Dam” adı verilen ahırlarda besle-
Yörüklerden ayırmak için onlara Türkmen diye hitap etmiş- mişlerdir. Tam, sahile yakın “Arım” adı verilen yere daha ya-
tir. Yörükler, zaman içinde yerleşik hayata geçmelerine rağ- kındır.
men hâlâ Yörük olarak adlandırılmaya devam etmişlerdir. 152
Kocaali’de Manavlar Ağalar, Alandere, Hızar, Merkez, Yalı,
Kocaali’ye ilk Türkmen akınları 1298-1304 tarihleri arasın- Yayla, Bezirgân, Gümüşoluk (Bolazar), Melen Köyü, Orta-
da Çobanoğlu Beyliği’nin vârislerinden Ali Amourios ta- köy, Beyler, Karalar’da yaşamlarını sürdürmektedirler. 154

150 Resul Narin, Sakarya Türkmen/Manav Tarihi, s. 27.
151 Recep Yaşa, “Adapazarı ve Çevresindeki Manavlar” I. Sakarya ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu, Adapazarı, 1999, s.289-290. Bkz: Resul Narin,
Sakarya Türkmen/Manav Tarihi, s. 18.
152 Fahri Tuna, Aynalıkavak Yazıları, Değişim Yayınları, Sakarya 2011, s. 38.
153 M. Hüdai Şentürk, “Osmanlılar Döneminde Sakarya”, Sakarya İli Tarihi, Ed. Mehmet Alpargu, Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Sakarya
2005, s. 178.
154 Ali Aktaş, İzmit Sancağı’nda Manavların Etnik ve Kültürel Yapısı, Cinius Yayınları, İstanbul 2016, s. 78.

GE Ç M İ Ş T EN G ÜNÜ M ÜZE 151