Page 158 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Kocaali Nerede Kuruldu? Araştırmalarımız neticesinde kuruluş yeri olması muhtemel
yerlerden biri de bugünkü Kocaali Merkez Camii çevresidir.
Kocaali, 1305-1315 yılları arasında Orhan Gazi’nin kuman- Merkez caminin bulunduğu yerde daha önce eski cami ve
danlarından Konur Alp tarafından fethedildi. Fethedilen ondan da eskisi olduğu tespit edilmiştir. Merkez Camii’ne
bölgelere yurt özlemine hasret göçebe Türkmenler yerleş- yakın yerde, belediye sosyal tesislerinin bulunduğu mekânın
tiriliyordu. Esnaf, ticaret, meslek ve zanaat sahibi olarak eskiden mezarlık olduğu hâlâ dilden dile aktarılmaktadır.
Buranın hemen yanı başında küçük bir mezarlık tespit edil-
Ahiler, Türkmenlerin yerleşik hayata geçmesinde önemli rol miştir. İçinde 3 adet şâhidenin bulunduğu bu küçük mezar-
oynuyorlardı. Fethedilen yeni bölgelerde vakıflar kuruluyor, lık, günümüz Kocaali Merkezi’nin tahmin edilenden daha
mescitler, camiler inşa ediliyordu. Kocaali’nin Yayla mevki- eski tarihlerde kurulduğunu göstermektedir. 155
inde de Orhan Gazi adına bir mescit inşa edildi. Yayla’daki
Orhan Camii aynı isimle günümüze ulaşırken Merkez’deki Kocaali’de Çobanlık Kültürü
cami, Kocaali Vakfi Camii olarak Osmanlı Arşiv Belgeleri’ne
yansımıştır. Hayvancılık tarih boyu Anadolu’nun en başat ekonomik fa-
aliyetlerinden biri olmuştur. Bu ekonomiyi bünyesinde ba-
Yayla Mahallesi’nde bulunan Orhan Gazi Camii, ilk yerle- rındıran, besleyen doğal kaynaklar ise otlaklar ve yaylalardır.
şimin bu bölgede kurulduğu görüşünü güçlendirmektedir. Yaylalar, binlerce yıldan beri hayvancılıkla geçinen insanlara
Yerleşim, Yayla’dan Hızar’a, oradan da bugünkü Kocaali kapılarını cömertçe açmaktadır. Onların hayvanlarını besle-
merkezine doğru genişleyerek devam etmiştir. Hızar ve Yay- mekte, işlerini kolaylaştırmakta, yaşam imkânı sunmaktadır.
la’nın içinden geçen dere üzerindeki su değirmeni kalıntıları
ile çevredeki asırlık tuğla dolgulu ahşap karkas konaklar bu Kocaali coğrafyasındaki düz arazilerin daha çok tarım ama-
bölgenin eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. cıyla kullanılması, bu bölgedeki hayvancılık faaliyetlerini
kısıtlamıştır. Aynı zamanda düzlükteki dere ve bataklıkların
Bir diğer rivayet ise günümüzde Kocaali Futbol Sahası ile çok olması hayvan ölümlerini de beraberinde getirmiştir. Bu
Mezbaha adı verilen muhitleri kapsayan bölgedir. Buranın nedenle yaylalar, güvenli ve bereketli bir imkân sağlamıştır.
adının eskiden Ceharköy olduğu söylenmektedir. Burada ya- Kocaali’nin mera ve yaylaları Doğu Karadeniz, İç Anadolu
pılan saha çalışmaları neticesinde herhangi bir somut bulgu- ve Toroslar kadar yüksek değildir. Kocaali insanı, Çam Da-
ya rastlanmamıştır. Fakat arazinin biraz kuzeyinde bulunan ğı’nın kuzeye bakan yamaçlarındaki geniş düzlükleri Yayla
Kocaali mezarlığındaki tarihi mezar taşları bölgenin eski bir veya Mera olarak adlandırmıştı. Her köyün merası ve yaylası
bulunuyordu. Merada sadece hayvanlar otlamıyor, kereste
yerleşim yeri olabileceğini düşündürmektedir.
ve odunculuk faaliyetleri de yürütülüyordu. 1950’lere kadar
ahşap karkas konaklarda yaşayan Kocaali insanı, kalabalık ai-
Kocaali’de kurulan ilk yerleşke olduğuna dair bir diğer söy- leler şeklinde yaşamını sürdürüyordu. Her aile tarım ve hay-
lenti ise Kadıköy-Kadıköprü bölgesidir. Kocaali adının geç- vancılıkla uğraşmak zorundaydı.
tiği ilk belgeler 1520 tarihli tahrir defterleridir. 1560 ve 1620
tahrirlerinde de Kocaali adı geçmekte ve Ada Kazası’na bağlı Ailelerin onlarca hayvana sahip olması otlak ve yaylalara olan
bir köy statüsünde olduğu görülmektedir. Bu tarihlerde Ku- gereksinimi artırıyordu. Maden Deresi’nden Milan’a kadar
zey Sakarya’nın doğusu ve batısı Kocaali’de ikamet eden kadı uzanan sahildeki kum tepelerinin hemen önündeki ovalarda
tarafından idare edilmektedir. Kadıköy-Kadıköprü adının ilkbaharda yeşeren otların yaz aylarında sararmasıyla birlikte
Kocaali’yi yöneten kadılardan geldiği, bölgenin bu nedenle hayvancılıkla geçinenler, hayvanlarını çobanlara emanet edi-
bu şekilde isimlendirildiği düşünülmektedir. yorlardı. Çobanlar, sürüleri alıp Kocaali’nin yüksek yerlerine

155 Lütfi Şeyban, Oğuzhan Kır, Osmanlı Mimârî ve Mezâr Taşı, 599-600.

156 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ