Page 179 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

1841 Nüfus Sayımında Kocaali Sayım askeri amaçlar doğrultusunda yapıldığı için Müslü-
man erkekler sayılmış, bazı bölgelerde Gayrimüslümler de
Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren belli zaman ara- eklenmiştir. 1831 yılındaki ilk nüfus sayımından sonra bu iş-
lıklarında tahrirler yapmışsa da 19. yüzyıla kadar sağlıklı bir lem bir sisteme bağlanmış ve Osmanlı Devleti’nin yıkılışına
nüfus sayımı gerçekleştirmemiştir. Bu döneme kadar tahrir kadar belli aralıklarla devam etmiştir. 202
adı verilen sayımlarda öncelikli amaç ülkedeki mevcut vergi
durumunu tespit etmek ve vergi mükellefi sayısını belirle- Kocaali Divânı, 1831 yılındaki ilk nüfus sayımında Cezâir-i
mektir. Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından itibaren Bahr-i Sefîd Eyaleti’ne tâbi Kocaeli Sancağı’nın Karasu
199
yapılmaya başlanan tahrirler tımar sistemiyle bağlantılı ola- Kazası’na bağlıdır. Adapazarı, Sapanca, Akhisar, Geyve,
203
rak yürütüldüğü için tımarın uygulandığı merkezlerde ya- İznik, Pazarköy, Yalakabad, Karamürsel, Kaymas, Şeyhler,
pılırken, uygulanmadığı merkezlerde ise yapılmamıştır. 17. Kandıra, Gençli, Ağaçlı, Hendek, Akyazı, İpsâfi, Sarıçayır,
yüzyıldan itibaren tımar sistemi bozulmaya başlayınca tahrir Beşdivan, Şile ve Taşköprü İzmit sancağına bağlı diğer ka-
işlemleri de yavaş yavaş terk edilmiştir. 17. yüzyılın sonlarına zalardır. Karasu Kazası ise Kocaali, Akkum, Sinanoğlu,
204
doğru savaşların uzaması ve gelirlerin azalması üzerine avârız Lâhne, Milan, Kuyumcular, Bıçak, İncirli ve Bolazar köy-
ve cizye vergisi düzenli hale gelmiş, vergi toplama işi de kadı lerinden müteşekkildir. Karasu’da toplam 1302 erkek nüfus
ve yerel yöneticilere bırakılmıştır. Bu kayıtlar kişilerin mes- tespit edilmekle birlikte, Gayrimüslümler sayılmamıştır. 205
lekleri ve muafiyet durumları hakkında bilgiler veren mufas-
sal ve icmâl defterlerine kaydedilmiştir. 200 Karasu Kazası’ndaki erkek nüfus 1841 sayımında 71 kişi ar-
tarak toplam 1373 olmuştur. Karasu Kazası’nın idari merke-
Sultan II. Mahmud, 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nı kaldır- zi, Nefs-i Karasu adıyla bugünkü Karasu Köyü’dür. Toplam
mış, yerine Asâkîr-i Mansûre-i Muhammediye ordusunu 10 köyden müteşekkil olan Karasu Kazası; Nefs-i Karasu,
kurmuştur. Kurulan ordu kısa süre sonra asker sıkıntısı çek- Kocaali, Bolazar, Lâhne, Milan, Kuyumculu, İncirli, Da-
meye başlayınca ülkede askerlik yapabilecek nitelikteki insan rıçayırı, Akkum ve Sinanoğlu köylerinden oluşmaktadır.
kaynağını tespit etme zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Böylece Bundan başka, 10-15 sene önce Filibe ve Yanya’dan Kara-
Sultan, 1830 yılında hakiki manada kapsamlı bir nüfus sayı- su’ya göçen vatandaşlar ile Kıptîler hakkında da bilgiler ve-
mı için düğmeye basmış ve bir yıl süren çalışmalar neticesin- rilmiştir. 206
de 1831 yılında tamamlanmıştır. Sayımda elde edilen verile-
rin kaydının tutulması için Cerîde Nezâreti kurulmuştur. 201 1841 nüfus sayımına göre Karasu’daki en yüksek erkek nü-
fus 229 kişiyle Kocaali’ye aittir. Kocaali’den sonra sırasıyla;
Nüfus sayımında Mısır ve Arabistan hariç tutulmuş, Ana- Darıçayırı 211, Lâhne 169, İncirli 167, Bolazar 158, Nefs-i
dolu ve Rumeli esas alınmıştır. Vergi toplamayı kolaylaş- Karasu 114, Milan 102, Kuyumculu 96, Sinanoğlu 37, Ak-
tıracak işlemlerin yanı sıra doğum ve ölümlerin tespiti de kum 30, Filibe ve Yanya’dan gelenler 34, Kıptîler ise 26 er-
yapılmıştır. kek nüfusa sahiptir.

199 Mübahat S. Kütükoğlu, “1830 Nüfus Sayımına göre Menteşe Sancağında Hane Nüfusu”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S. XXIII, İstanbul 2003, s. 75.
200 Mehmet Güneş, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Akademik Bakış Dergisi, C. 8, S. 15, Kış 2014, s. 223-224.
201 Cevdet Küçük, “Cerîde Nezâreti”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul 1993, s. 409.
202 Aylin Doğan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik
Bir İnceleme”, Mediterranean Journal of Humanities, IV/2, Antalya 2014, s. 73.
203 Kenan Göçer, “19. Yüzyılın İlk Yarısında Kandıra’da Sosyal Huzursuzluk Üzerine Bir Deneme”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi
Sempozyumu III, Ed. Haluk Selvi vd., Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli 2017, s. 295.
204 Mehmet Kaya, “XIX. Yüzyılda İzmit (Kocaili) Sancağı’nın Demografik Durumu ve İskân Siyaseti” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakül-
tesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 26/41, Ocak 2007, s. 62.
205 BOA, ML.VRD.TMT. 4017/4025.
206 Aysun Sarıbey Haykıran, Uğur Avcı, “1841 Nüfus Sayımında”, s. 520-521.

GE Ç M İ Ş T EN G ÜNÜ M ÜZE 177