Page 250 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

isyanı patlak verdi. Vakit geçmeden Adapazarı ve Bolu’da isyancıların reisleriyle görüşmeler yaptığını, herhangi bir ko-
356
da isyanlar başladı. Çerkes ve Abazalar isyanın önemli bir vuşturma yapılmadığı takdirde TBMM’ye itaat edeceklerini,
parçasını oluşturuyordu. 357 40 elebaşı ile af niteliğinde bir anlaşma yaptığını bildirdi.
Bolu, Düzce ve Adapazarı isyanlarında Rüştü Bey gerçekten
Rüştü Bey, Bursa Milletvekili Emin Bey ile görüşerek ken- de aranan adam olmuş, bölgedeki nüfuzunu kullanarak so-
disinin daima devletten ve milletten yana olduğunu, Adapa- runları çözmüştür. 361
zarı, Bolu ve Düzce isyanlarının bastırılmasında aktif görev
almak istediğini bildirdi. Anadolu’daki istiklâl hareketine Rüştü Bey, Milli Mücadelenin başından sonuna dek içinde
önderlik eden Mustafa Kemal Paşa’ya da haber gönderdi. 9 bulunmuş, Kuvâ-yı Milliye’nin kuruluşunda rol oynamış Sa-
Mayıs 1920 tarihinde toplanan TBMM’nin gizli oturumun- karya, Düzce ve Bolu bölgelerinde faaliyet göstermiş tecrü-
da Adapazarı, Bolu ve Düzce’de çıkan isyanlarına edilecek beli bir komutandır. Kendisi bir Abaza olmasına rağmen ilk
müdahale tartışıldığı sırada söz alan Mustafa Kemal Paşa, başlarda TBMM’ye başkaldırıda bulunan Çerkes ve Abaza-
Rüştü Bey ile ilgili olarak; Sakarya Nehri’ne yakın bir ma- ları hizaya çekmekten geri durmamış, her türlü eşkıya ile canı
halde bulunan Melen’de 500 kişilik bir kuvvetle TBMM’den pahasına mücadele etmiş bir kahramandır. Abazalık-Lazlık
talimat beklediğini, her emre âmâde olduğunu fakat onun davası öne sürerek Karasu ve Kocaali’de birbirine giren Li-
hakkında hala soru işaretleri bulunduğunu ve herhangi bir mandereli Harun ve İpsiz Recep ile görüşerek her iki çetenin
talimat verilmediğini, tahkikatın devam ettiğini söylemiş- zararlı faaliyetlerine son vermesini istemiştir. Abazalardan
tir. 358 Karasulu Edik Bey ile Limandereli Harun’u sekiz adamıyla
birlikte sürgün etmiş, Sinanoğlu, Karasu ve Kocaali halkını
Mustafa Kemal Paşa’nın Rüştü Bey hakkındaki sözlerinden haraç vermekten kurtarmıştır. Mustafa Kemal Paşa ve Ali
sonra Bursa Milletvekili Emin Bey söz alarak çıkan isyan- Fuat Paşa ile yakın arkadaş olan Rüştü Bey, Milli Mücade-
larda Abaza ve Çerkeslerin rolü bulunduğunu ancak, Rüştü le döneminde TBMM’nin en güvendiği şahsiyetlerden biri
Bey’in bir Abaza olmasına rağmen Nuhveren olaylarında olmuştur. 1920 yılında TBMM İzmir Milletvekili ve Adapa-
359
parmağı olmadığı gibi tam tersine halkı yatıştırmaya yönelik zarı eski Kaymakamı Mehmet Fuat Carım ile birlikte Karasu
davranışlar sergilediğini, Ankara’dan yana tavır takındığını ve Kocaali başta olmak üzere Adapazarı, Düzce ve Bolu’da
ifade etti. Rüştü Bey bu olaydan kısa süre sonra 2 Eylül Kafkas göçmenlerinin ileri gelenleriyle görüşmeler yaparak
360
1920’de TBMM tarafından binbaşı rütbesiyle Bolu Jandar- sorunları gidermeye çalışmış, bölgedeki sükûnetin sağlanma-
ma Komutanlığı’na atandı. Atanır atanmaz bölgenin ileri sında önemli rol oynamıştır. Cumhuriyet döneminde çeşitli
gelenleriyle görüşmeler gerçekleştiren Rüştü Bey isyanları görevlerde bulunduktan sonra emekliye ayrılarak Kocaa-
bitirdi. Ankara’ya çektiği telgrafta, bölgede bulunan bütün li’nin bugünkü Selâhiye köyüne yerleşmiştir. 362

356 Fahri Yetim, “Milli Mücadele Döneminde İsyanların Gölgesinde Düzce ve Çevresinde Asayiş Sorunları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 7/13,
Bahar 2011, s. 56-59.
357 Erol Evcin, “Bolu Livasında Kurulan Müdafaa-i Hukûk Cemiyetleri ve Faaliyetleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu
Dergisi, S. 49, Bahar 2012, s. 104.
358 Enver Konukçu, “Milli Mücadelede Akçaşehiri-i Bolu ve Karasu”, 7.
359 Milli Mücadele döneminde Abaza ve Çerkes kökenli vatandaşlara Kuvâ-yı Milliyeciler tarafından sert davranılması üzerine Kuvâ-yı Milliye ve TBMM
karşıtı bir hareket başlamıştır. Nüfren ve Efteni’de toplanan 300-400 kadar isyancı TBMM aleyhinde faaliyet göstermiş, İstanbul hükümeti de bu olaylara
destek vermiştir. Bölgeye Ali Fuat Paşa öncülüğünde Çerkes Ethem ve İbrahim Çolak gibi kumandanlar sevk edilmiştir. 18 Ağustos 1920’de isyancılar
püskürtülmüş, isyanılar bu kez 28 Ağustos’ta Hendek’i işgal etmişlerdir.
360 Enver Konukçu, “Milli Mücadelede Akçaşehiri-i Bolu ve Karasu”, 8.
361 Fahri Yetim, “Milli Mücadele Döneminde”, s. 63.
362 Enver Konukçu, “Milli Mücadelede Akçaşehiri-i Bolu ve Karasu”, 9.

248 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ