Page 246 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Nisan 1919’da Rum mezalimi daha da katlandı. Köyler ba- Kaptan Vangelos İzmir’i işgal eden Yunan ordusuna katıldı
sılıyor, insanlar dağa kaldırılıyor, sokak ortasında öldürü- ve onlarla birlikte hareket etti. 25 Mart 1921’de Adapaza-
lüyor, camiler ve evler yağmalanıyor, hayvanlara el konu- rı’na giren Yunan ordusuna rehberlik etti. Kaptan Vangelos
luyordu. Kocaali-Hendek arasındaki bağlantıyı sağlayan ve çetesine Serdivan, Ferizli, Akmeşe, Karasu ve Kocaali’de
Çam Dağı yolu ele geçirilmişti. 29 Nisan 1919 günü Rum oturan Rum gençlerinden yoğun bir katılım oldu. Koço ve
çetelerine karşı harekete geçildi. İncirli ve Kocaali merke- Nikola’nın çetesi de Vangelos’a katıldı. Batı Anadolu’yu iş-
zinde toplanan birlikler önce Yassıgeçit, Subatağı, Çatalo- gal eden Yunanlılar ile birlikte hareket eden Ohannes çetesi
vaz ve Kurudere’yi kurtardı. Hemen ardından bir müfreze ile de ittifak ettiler. Karapelit’ten İstavri, Pavli, Pandeli ve
Kurudere üzerinden, diğerleri ise Kocaali istikametinden Ardaşan çeteleri de köy köy baskınlar düzenleyerek yağma,
Kirazlı’ya hücuma geçti. Karapelit ve Gümüşova kurta- tecavüz ve katliam yapıyorlardı. Bu sırada Adapazarı’nda
339
rıldı. Büyük bir hezimete uğrayan Kaptan Vangelos, İstavri yaşayan Ermeniler de örgütlenerek köylere baskınlar dü-
ve Pavli 30 Nisan 1919 günü Kocaali sahiline indiler. Türk zenlemeye başladılar. Ermeni çetelerinin başını da Kirkor
kuvvetleri sahile geldiği esnada çete üyelerinin çoğu tekne- ve Haykazar çekiyordu. 341
ye binmişti. 340
Adapazarı Kazası’ndaki Türk varlığını tamamen sona erdir-
30 Nisan 1919 tarihinde Kocaali sahiline sıkışıp kalan Rum mek isteyen Vangolos ve çetesi, Yunan ordusunun da deste-
çeteleri, Jandarma Komutanı Reşat Bey, Bolu tümenine ğiyle 27 Mart 1921’de Taşkısığı, 28 Mart’ta da Göktepe ve
342
bağlı Selâhiyeli Binbaşı Rüşdi Bey ve Kuvâ-yı Milliyeci İp- Söğütlü’yü bastı. Buraları yakıp yıkıp yağmaladılar. Söğütlü
siz Recep birliklerinin hücumu sonucu denize döküldüler. halkının tamamını meydana toplayıp haraç kestiler. Ken-
Ancak Mondros Mütarekesi’nden sonra geri dönüş hakkı dilerine direnen Emin oğlu Osman’ı öldürüp birkaç kişiyi
elde eden Rum tebaa, tekrardan yurda dönüş hakkı elde de esir alarak Ferizli ve köylerine saldırdılar. Ardından Ka-
etti. Bu süreçte geri dönenlerin çoğu Rum çetecileriydi. rasu’ya bağlı Sinanoğlu’nu basan çetenin karşısına Kuvâ-yı
Milliyeci İpsiz Recep ve Halit Molla birlikleri çıkınca geri
15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’in işgal edilmesi bütün ül- çekilmek zorunda kaldılar. Böylece Yunan ordusu Karasu
kede tepkiyle karşılandı. Karasu ve Kocaali halkı, Belediye ve Kocaali’ye girememiştir. Daha sonra Batı Anadolu’da
Başkanı Ahmed Bey öncülüğünde 19 Mayıs 1919 tarihinde mücadele eden Kaptan Vangelos Türk ordusu tarafından 9
İncirli’deki Hükümet Konağı önünde protestoda, son kişi Eylül 1922’de denize dökülen Yunan askerleri arasında bu-
kalana dek mücadele edeceklerini duyurdu. 19 Mayıs 1919 lunmaktadır. Yunanistan’ın Odessa (Vodina) şehrine bağ-
tarihi aynı zamanda Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ayak lı Nikomedya Köyü’nde 1976 yılında vefat etmiştir. Köye
bastığı tarihti. Karasu ve Kocaali mücadelesini kaybeden onun adına büst dikilmiş, anıt yapılmıştır. 343

339 Gümüşova, Bolazar yerine kullanılmış olmalıdır.
340 Bu hadiseler, Yunanistan’ın Odessa (Vodina) şehrine bağlı Nikomedya Köyü halkı tarafından anlatıldıktan sonra benzer bilgiler Kocaali, Kirazlı ve
çevre köylerde yaşayan bazı kimseler tarafından da nakletmiştir. Rum çetelerinin Kocaali ve Karasu’nun köylerinde tutunamayıp Kocaali sahiline inerek
destek beklediği, destek gelinceye kadar da denizden çıkarma yapmak için sahilde istihkâm kazdıkları bölge halkı tarafından bilinmektedir.
341 Zekeriya Türkmen, “İşgal Yıllarında Adapazarı Kazasında Yunan Mezalimi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XV, S. 45, Ankara Kasım 1999, s.
1020-1030.
342 Taşkısığı.
343 Hasan Ali Polat, “Millî Mücadele Yıllarında”, s. 276-277.

244 TARİHÎ VE K ÜLT ÜRE L MİR ASIY L A K O CAAL İ