Page 245 - Tarihi ve Kültürel Mirasıyla Kocaali E-Kitap

Rum çeteleri Kandıra, Kaynarca, Adapazarı, Geyve, Sapanca Pavli güçlü bir çete vücuda getirmişlerdi. Fakat sadece kendi
ve Karasu’da çoktan silahlanmışlardı. 332 başına başarılı olamayacaklarını biliyorlardı. Geyve, Hendek
ve Adapazarı’nın en güçlü Rum Çete Başı olan Kaptan Van-
Mütareke döneminde Marmara ve Batı Karadeniz’de birçok gelos Fotiadis’i Kocaali’ye davet etti. Çeteler, Karapelit ve
Rum çetesi ortaya çıktı. Todori, Bahari, Kommit, Apostol ve Subatağı’nı merkez olarak kullandılar. Çetenin hedefinde ilk
Apostolidis, Kirman ve Kırçaki, Paşaköylü Karaoğlan, Pana- olarak Türk ve Rum nüfusun bir arada yaşadığı köyler vardı.
yot, İstelyanus, Yeniköylü Yorgi, Pandeli, Andon, Karabıyık Bu bağlamda ilk olarak Kirazlı’ya saldırdılar. Kısa sürede bu-
Dimitri, Vangel ve Vangelos, Çakır Yorgi, Anesti Kaplan rayı ele geçiren çete türlü zulümler yaptı. Evleri yağmalayıp,
(Kaptan), Kör Vasil, Milto, Hrisantos, Zafiri ve Milki (Milti) ahır ve samanlıkları ateşe verdiler. Türkler’den haraç kesildi,
Kaptan Çetesi bunlardan bazılarıdır. 333 işkenceler yapılarak öldürüldü. Kirazlı’nın ardından Kes-
tanepınarı, Kaşbaşı, Şerbetpınarı, Çobanyatağı, Kurudere,
Kaptan Vangelos, Adapazarı’nda ortaya çıkan en büyük Rum Paralı, Ardıçpelit, Subatağı, Kuruçeşme, Yassıgeçit ve Çata-
çetelerinden biridir. Çetenin tam adı Vangel ve Vangelos’tur. lovaz ele geçirildi. Buralarda da katliam, yağma ve tecavüzler
İngiliz ve Yunanların desteğini alan Vangelos, Osmanlı Dev- yapıldı. Çete üyeleri, Sultan II. Abdülhamid döneminde Su-
leti’nin içinde bulunduğu otorite boşluğundan da istifade batağı’nda yapılan Ortodoks kilisesinde ayin yaparak tek kişi
ederek birçok köyü yağmaladı, katliamlar yaptı. En başta 336
Kuvâ-yı Milliye ile mücadele eden Vangelos daha sonra iş- kalana dek mücadele edecekleri üzere yemin ettiler.
galci Yunan ordusuna katılarak Batı Anadolu’nun işgalinde Rumların 13 köyü ele geçirmesi, halkın silaha sarılmasına yol
görev aldı. 334
açmıştı. Karasu Belediye Başkanı Ahmed Bey Kandıra, Bolu

1892 yılında Serdivan’da doğan Kaptan Vangelos Fotiadis, ve Adapazarı’ndan bölgeye takviye ekip istiyor, Jandarma
Kocaali ve Karasu bölgesinin en güçlü Rum çetecisidir. Komutanı Reşat Bey ise operasyonlar düzenliyordu. İpsiz
Mondros Mütarekesi’nden sonra Adapazarı, Hendek, Akya- Recep, Karasu ve Kocaali’de gönüllülerden oluşan birlikleri
zı, Geyve, Karasu ve Kocaali’de örgütlenmeye başlayan Rum toparlıyor, Rusya’dan getirilen silahları Karasu’ya çıkarıyor-
gençlerine önderlik etti. En başlarda Akmeşe, Kaymas, Kef- du. Bir dönem orduda binbaşı olarak görev yaptıktan sonra
ken, Kerpe ve Kandıra taraflarında faaliyet gösterdi. 335 memleketi Selâhiye’ye dönen Binbaşı Rüştü Bey ile karde-
şi Osman da Kocaali, Karasu, Milan, Caferiye, Bezirgân,
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin cephelerde birer bi- Fahriye, Bolazar ve Selâhiye’de gönüllüleri kumanda etti.
337
rer kaybetmeye başlaması ayrılıkçı azınlıklara cesaret veriyor- Rüştü Bey bir taraftan Kocaali tarafındaki Rum çeteleriyle
du. Dış güçlerin de desteğini alan azınlıklar örgütleniyordu. mücadele ederken diğer taraftan İpsiz Recep ile ters düşmüş,
Kocaali ve Karasu’da da durum aynıydı. Karapelit’te İstavri ve İncirli’de çatışmaya girmişti. 338

332 Enver Konukçu, Haluk Selvi, “Milli Mücadele Döneminde Adapazarı ve Çevresi (1918-1922)”, Sakarya İli Tarihi, Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü
Yayınları, C. 1, Sakarya 2005, s. 503.
333 Hasan Ali Polat, “Millî Mücadele Yıllarında Marmara Bölgesi’nde Faaliyet Gösteren Rum ve Ermeni Çeteleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-
titüsü Dergisi, S. 26, 2011, s. 264.
334 Polat, “Millî Mücadelede Rum ve Ermeni Çeteleri”, s. 264.
335 Kaptan Vangelos bazı kaynaklarda İzmirli olarak bahsedilmiştir. Bu yanlıştır. Kendisi İzmitli olup aslen 1892 yılında Serdivan’da dünyaya gelmiştir.
336 Karasuhaber Gazetesi İmtiyaz Sahibi Cihan Ersöz’ün Haziran 2014’te Yunanistan’ın Odessa (Vodina) şehrine yaptığı gezide, Nikomedya Köyü’nde
dikkatini çeken büst ve yazıtları araştırması üzerine köyden yetkili kişilerin yazıtları okumasıyla birçok yeni bilgi ortaya çıkmıştır. Geçmişten günümüze,
bilinmeyen bir tarihe ışık tutulan bu gezide; köy halkının mübadelede İzmit’in Karasu ve Kocaali bölgesinden buraya göçtüğü, bu nedenle şuan yaşadık-
ları köye İzmit manasına gelen Nikomedya ismini verdikleri anlaşılmıştır. Kaptan Vangelos’un 1919-1920 yıllarında İzmit’in Adapazarı, Serdivan, Karasu
ve Kocaali’de yaşayan Rumlara önderlik ettiği, mücadelenin kaybedilmesi üzerine Yunanistan’a gelerek buraya göçen İzmit halkına önderlik etmeye devam
ettiği ifade edilmiştir. 1976 yılında vefat eden Kaptan Vangelos Fotiadis’in mücadelesini ve kahramanlıklarını gösteren anıtın, unutulmaması ve gelecek
nesillere aktarımı için köylülerin el birliğiyle Nikomedya Köyüne diktikleri belirtilmiştir.
337 Kocaali/Kozluk.
338 Enver Konukçu, “Milli Mücadelede Akçaşehiri-i Bolu ve Karasu”, s. 8-9.

GE Ç M İ Ş T EN G ÜNÜ M ÜZE 243